Bu gün də sizə Azərbaycan yazıçı-publisisti, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən Zoğal bitkisinin çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyəm. Ümid edirəm ki, faydalanacaqsınız.
Zoğal bitkisindən (meyvəsindən) insanların qida kimi istifadə etməsinin başlanğıcı bilinməyən qədim tarixi vardır. Lakin yazılı mənbələrdə zoğal meyvəsindən istifadə olunmasının 5 min illik tarixi olduğu göstərilir. Ona Avropada (Fransa, İtaliya, Şərqi Avropa, Ukrayna, Moldova, Rusiya), Qafqaz, Mərkəzi Asiya, Çin, Yaponiya və Şimali Amerikada rast gəlmək mümkündür. Çox qəribədir ki, zoğal bitkisi mart ayının ortasında çiçək açmağa başlayır və tam meyvənin yetişməsinə kimi azı 5-6 ay keçir. Hələ bu qədər uzun müddətə yetişən və formalaşan ikinci meyvə ağacı tanımadığımı da qeyd etməliyəm. Bir çox hallarda kol, təsadüfü hallarda isə 5-7 metr hündürlüyündə olan ağacda yetişir. Tarixçilərin bildirdiyinə görə İsveçrədəki arxeoloji qazıntılar zamanı ilk zoğal sümüklərinə rast gəlinib. Lakin mən sizə bu xəbərimdə zoğalın tarix boyu hansı mərhələləri keçdiyindən bəhs etməyəcəm. Bu xəbərimdə sizə zoğalın kimyəvi və müalicəvi əhəmiyyətindən bəhs edəcəyəm.
Zoğalın kimyəvi tərkibi
Zoğalın qabıq hissəsindən 6,25-8,1% aşı maddəsi, üzvi turşular, budaqlarından 5,84% aşı triterpenoidlərdən ursol turşusu, yarpaqlarından sulu karbohidratlar, C vitamini, fenolkarbon turşularından qal, ellaq turşuları, 7-17,6% aşı maddəsi, kversetin, kempferol flavonoidləri, çiçəyinin tərkibindən fenolkar-bon turşuları və onların törəmələrindən qall və ellaq turşuları, rutin, izokversetin, kversitin (3- β karotin, α -karotin), kversetin, meyvəsindən sulu karbohidratlar, saxaroza, 0,63-1,44 pektin, alma, çaxır, qlioksal üzvü turşuları, karotinoid maddələri, C vitamini, 0,13-0,89% aşı maddələri, leykoanosianlar, delfinidin, sianidin, peonidin, malvidin, 3-ramunorilqallaktozid, 3-qalaktozid sianidin, 3-qalaktozid delfi-nidin, 3-qalaktozid və 3-robinobiozid pelazqonidin (3-raninorilqalak-tozid pelazqonidin), şirəsindən alma turşusu, C vitamini, aşı maddələrindən – katexin, epiqallokatexin, epikatexin, sianidin, plazqonidin, toxumlarından 8,9% aşı maddəsi, 5,6% piyli yağ və s. maddələr aşkar edilmişdir.
Tibbi əhəmiyyəti
Qabıqlarından hazırlanan ekstraktın arpa unu ilə qarışdırıb pasterizəyə bənzər maddə hazırlayıb səpki və çibanların üzərinə yaxıb müalicə edirlər. Qabıq və yarpağından hazırlanan dəmləmə və cövhərlərdən böyrək, qaraciyər və diabetdə istifadə edilir. Şirəsindən damcı kimi göz xəstəliklərində istifadə edilir. Yarpaqlarından surrokat çayı hazırlanır. Meyvəsindən sinka, qan azlığında, soyuqdəymələrdə, qızdırmada, mədə-bağırsaq xəstəliklərində, şirəsindən, lavaşanasından hazırlanan spirtsiz içkilərdən malyariyada, iştahın artırılmasında, şirəsini nişasta ilə qarışdırılıb şəkərli diabetdə, eləcə də iştahartırıcı vasitə kimi istifadə edilir. Meyvəsinin ət hissəsindən hazırlanan preparatlarından zülalın asan həzm olunmasında, ishalın qarşısının alınmasında və s. xəstəliklərin müalicəsində geniş istifadə olunur.
Zoğal meyvəsindən insanlar qida kimi təzə, qurudulmuş və bişirilmiş halda istifadə edir. Bundan başqa zoğaldan hazırlanan şirə mədə-bağırsaq pozğunluqlarının aradan qaldırılmasında da istifadə olunur. Meyvəsindən hazırlanan şirəyə bal və yumurta sarısı qataraq qarın yatalağının müalicəsində istifadə edirlər. Zoğalın meyvəsindən maddələr mübadiləsinin nizama salınmasında, qan azlığında və mədə xəstəliyində də istifadə olunur. Zoğalın yarpaq və cavan budaqlarından spirtli cövhər - ödqovucu və sidikqovucu kimi istifadə edilir. Onun cəyirdəyindən, şirəsindən və meyvəsindən hazırlanan spirtli tinktura qızdırma xəstəliyini sağaldır, qabığından hazırlanan spirtli məhlul isə orqanizmin fəaliyyətini gücləndirir. Zoğalın çəyirdəyini qurudub üyüdəndən sonra yaranın üstünə səpdikdə yara tezliklə sağalır. Zoğalın meyvəsinin çəyirdəyindən qəhvə hazırlamaq da mümkündür.
XƏBƏR LENTİ
Süni ət istehsal edildi
Azərbaycanda təhlükəli virus
Göydən od ələnəcək
Düyü kimi incə
Balıqçıların əşyaları hərraca çıxarılır
Uşaqlar üçün təhlükəli və zərərli qidalar
Meqan Markl Evlilik Verilişinin Aparıcısı Olacaq!-FOTO
Hande Ataizi ərə gedir-FOTO
Aspirin maskasıyla gözəlləşək
Cərimənizi ödəyin, yoxsa... - REYDLƏR BAŞLADI
Fransız qadınlarına xas dəb
Dəri sallanmasının qarşısını necə almaq olar?
Qadınların varlı kişiləri qəşəng kişilərə nisbətən daha tez sevmələrinin səbəbi bəlli olub
Azərbaycanlı gənclərdən mart soyqırımı ilə bağlı aksiya
Çatlaq şüşə effekti yaratmaq
Siçanlara 20 gün çips,kolbasa yedirtdi ŞOK NƏTİCƏ
Nurgül Yeşilçay botoks etdirdiyinə peşman oldu
Yarpaq bisküvit (foto resept)
Filippində "Yer gözəli" müsabiqəsi start verdi-FOTO
Bu müəllimlər də imtahana çəkiləcək
"Facebook"dan daha bir YENİLİK
Xətai rayonunda qaz problemi olacaq
SAÇ HÖRÜLMƏSİNİN ZƏNCİR FORMASI (foto dərs)
Google, Microsoft və Facebook niyə birləşdi?
Avtobus sürən qadın ölkədə məşhurdur
Bakıda keçiriləcək "Formula 1"in vaxtı açıqlandı
Mingəçevir sakini evində 50-dən çox pişik saxlayır - VİDEO
Günün qoroskopu: Bədxərclik etməyin!
Novruz bayramında bir həftə iş olmayacaq
Hamiləlik dövründə vacib olan qidalar
Saç düzümləri
İdeal ərin 5 xüsusiyyəti
İdman edərkən diqqət etməli olduğunuz 5 qayda
Cem Yılmazdan Azərbaycana dəstək mesajı
Avropalılara səhər yeməyində nə verəcəyik?
Dünyanın ən nəhəng oteli niyə 16 ildir ki, boşdur? -FOTO
Bakı bulvarının vəfalı gözəlləri
Qış yarmarkaları bu ərazilərdə təşkil olunacaq
Masallıda yeni yolun açılışı oldu
İsveçə səyahət
Marsda müəmmalı baza tapıldı-FOTO
Yeni icra başçısı təyin edildi
Valideynlərin nəzərinə: uşaqları silkələməyin
Günün ulduz falı
Şəkər xəstəliyinin müalicə üsulları
Seyfi Güney və Osman Delicenin küçə sənəti
6 aya arıqlayın
Bu günün tarixi (03.09.2014)
Saç boyalarının ziyanı
Yerkökülü rafaello (foto-resept)
- ŞƏRHLƏR