Bu gün də sizə Azərbaycan yazıçı-publisisti, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən Zoğal bitkisinin çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyəm. Ümid edirəm ki, faydalanacaqsınız.
Zoğal bitkisindən (meyvəsindən) insanların qida kimi istifadə etməsinin başlanğıcı bilinməyən qədim tarixi vardır. Lakin yazılı mənbələrdə zoğal meyvəsindən istifadə olunmasının 5 min illik tarixi olduğu göstərilir. Ona Avropada (Fransa, İtaliya, Şərqi Avropa, Ukrayna, Moldova, Rusiya), Qafqaz, Mərkəzi Asiya, Çin, Yaponiya və Şimali Amerikada rast gəlmək mümkündür. Çox qəribədir ki, zoğal bitkisi mart ayının ortasında çiçək açmağa başlayır və tam meyvənin yetişməsinə kimi azı 5-6 ay keçir. Hələ bu qədər uzun müddətə yetişən və formalaşan ikinci meyvə ağacı tanımadığımı da qeyd etməliyəm. Bir çox hallarda kol, təsadüfü hallarda isə 5-7 metr hündürlüyündə olan ağacda yetişir. Tarixçilərin bildirdiyinə görə İsveçrədəki arxeoloji qazıntılar zamanı ilk zoğal sümüklərinə rast gəlinib. Lakin mən sizə bu xəbərimdə zoğalın tarix boyu hansı mərhələləri keçdiyindən bəhs etməyəcəm. Bu xəbərimdə sizə zoğalın kimyəvi və müalicəvi əhəmiyyətindən bəhs edəcəyəm.
Zoğalın kimyəvi tərkibi
Zoğalın qabıq hissəsindən 6,25-8,1% aşı maddəsi, üzvi turşular, budaqlarından 5,84% aşı triterpenoidlərdən ursol turşusu, yarpaqlarından sulu karbohidratlar, C vitamini, fenolkarbon turşularından qal, ellaq turşuları, 7-17,6% aşı maddəsi, kversetin, kempferol flavonoidləri, çiçəyinin tərkibindən fenolkar-bon turşuları və onların törəmələrindən qall və ellaq turşuları, rutin, izokversetin, kversitin (3- β karotin, α -karotin), kversetin, meyvəsindən sulu karbohidratlar, saxaroza, 0,63-1,44 pektin, alma, çaxır, qlioksal üzvü turşuları, karotinoid maddələri, C vitamini, 0,13-0,89% aşı maddələri, leykoanosianlar, delfinidin, sianidin, peonidin, malvidin, 3-ramunorilqallaktozid, 3-qalaktozid sianidin, 3-qalaktozid delfi-nidin, 3-qalaktozid və 3-robinobiozid pelazqonidin (3-raninorilqalak-tozid pelazqonidin), şirəsindən alma turşusu, C vitamini, aşı maddələrindən – katexin, epiqallokatexin, epikatexin, sianidin, plazqonidin, toxumlarından 8,9% aşı maddəsi, 5,6% piyli yağ və s. maddələr aşkar edilmişdir.
Tibbi əhəmiyyəti
Qabıqlarından hazırlanan ekstraktın arpa unu ilə qarışdırıb pasterizəyə bənzər maddə hazırlayıb səpki və çibanların üzərinə yaxıb müalicə edirlər. Qabıq və yarpağından hazırlanan dəmləmə və cövhərlərdən böyrək, qaraciyər və diabetdə istifadə edilir. Şirəsindən damcı kimi göz xəstəliklərində istifadə edilir. Yarpaqlarından surrokat çayı hazırlanır. Meyvəsindən sinka, qan azlığında, soyuqdəymələrdə, qızdırmada, mədə-bağırsaq xəstəliklərində, şirəsindən, lavaşanasından hazırlanan spirtsiz içkilərdən malyariyada, iştahın artırılmasında, şirəsini nişasta ilə qarışdırılıb şəkərli diabetdə, eləcə də iştahartırıcı vasitə kimi istifadə edilir. Meyvəsinin ət hissəsindən hazırlanan preparatlarından zülalın asan həzm olunmasında, ishalın qarşısının alınmasında və s. xəstəliklərin müalicəsində geniş istifadə olunur.
Zoğal meyvəsindən insanlar qida kimi təzə, qurudulmuş və bişirilmiş halda istifadə edir. Bundan başqa zoğaldan hazırlanan şirə mədə-bağırsaq pozğunluqlarının aradan qaldırılmasında da istifadə olunur. Meyvəsindən hazırlanan şirəyə bal və yumurta sarısı qataraq qarın yatalağının müalicəsində istifadə edirlər. Zoğalın meyvəsindən maddələr mübadiləsinin nizama salınmasında, qan azlığında və mədə xəstəliyində də istifadə olunur. Zoğalın yarpaq və cavan budaqlarından spirtli cövhər - ödqovucu və sidikqovucu kimi istifadə edilir. Onun cəyirdəyindən, şirəsindən və meyvəsindən hazırlanan spirtli tinktura qızdırma xəstəliyini sağaldır, qabığından hazırlanan spirtli məhlul isə orqanizmin fəaliyyətini gücləndirir. Zoğalın çəyirdəyini qurudub üyüdəndən sonra yaranın üstünə səpdikdə yara tezliklə sağalır. Zoğalın meyvəsinin çəyirdəyindən qəhvə hazırlamaq da mümkündür.
XƏBƏR LENTİ
Türkiyədə 5 bal gücündə zəlzələ baş verib
Prezident: “Daha səkkiz kənd işğaldan azad olundu”
Orxan Zeynalov Azərbaycana ekstradisiya olunacaq?
Güləşçimiz ermənini məğlub etdi və əsgər salamı verdi
Bu avtobuslar yığışdırılır
Kreativ əşyalar
Bakı sürücülərinə şad xəbər
Duzlu pomidor (foto resept)
Bir rəsm əsərinin oxunuşu
Tuba növbəti dəfə ərə gedir?
Azərbaycanda yaşayan əcnəbilər koronavirusa yoluxdu - RƏSMİ
Şəfalı heyvanlar
Uşaqların dəb dünyası
Ön ötürməli BMW
Unikal BMW M6
Emin "Qlükoza"nı Bakıya dəvət etdi-FOTO
Ən güclü top "snayper"ləri
Ağciyər xərçəngi müalicəsində EBUS üsulu
Sağlamlıq testi
İsveç alimləri daha bir ixtira - Dünyada ilk
Qaçma və ya qaçırılma hadisəsinə baxış
Karvinq dərsi-2
Receb İvediyin 100 minlik dekorasiyası dağıldı
3 ölkəyə həcc qadağası qoyuldu
İtaliyada 2 manata ev satılır-FOTO
Bakı necə qızdırılır: kombi, İran sobası... – Ekspertlər təhlükə barədə
Baş Nazirdən təhsillə bağlı mühüm QƏRAR
Dırnaqları necə möhkəmləndirməli
Ərikli pirojnalar (foto resept)
Sarı dırnaq dəbi
Maşın saxlamağı bacarmayanlar
Merve Boluğur depressiyadan çıxdı-FOTO
Qaqarinin paltarları, meteoritlər, 4 milyard yaşlı daş
Məktəbli çantasının çəkisi nə qədər olmalıdır?
Soyuqdəyməyə tutulmamaq üçün içkilər
Əl işləri
Dahi futbolçu "Milan"ın yeni baş məşqçisi olacaq
Yeriyən zülallar
Dəhşətli epidemiya ilə bağlı xəbər yayıldı
Ailədə qeybət
Depressiya bəlası: Azərbaycan əhalisinin neçə faizi bu xəstəliyə yoluxub?
Facebook: gəlirlər də, istifadəçilər də artır
Bulvarımız belə olacaq
Xərçəngə və infarkta qarşı inqilabi ixtira
Azərbaycanda yetim, atılmış uşaqlara müjdə
Kəlbəcər rayonunun İstisu qəsəbəsindən videogörünütlər - VİDEO
Çingiz xanın qəbri haradadır?
Qaragilə keksi (foto-resept)
Hündür daban yay ayaqqabıları
“Keçmişdən gələn cəngavər” metroda maraqla qarşılandı - VİDEO
- ŞƏRHLƏR