Bu gün də sizə yazıçı-publisist, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən razyananın çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyik. Ümid edirik ki, faydalanacaqsınız.
Meyvəsinin tərkibində 3-6%-ə qədər efir yağı, onun da komponentlə əsasını, yəni 50-60%-ni anetol, 10%-ni metilxavikol və 20%-ni isə fenxon təşkil edir. Bundan əlavə, efir yağının tərkibində 10-20 % keton-fenxon, pinen, dipenten, cirə aldehidi tapılmışdır. Meyvələrinin tərkibi 12-23% piyli yağdan və 22% olein, linol, palmitin turşularının qliseridlərindən ibarətdir. Razyana meyvələrində şəkər, zülal
maddələri, üzvi turşulardan kəhraba, limon, qatran və s. maddələr də müəyyən edilmişdir. Razyananın yaşıl xammalının tərkibində 0,45-0,47% efir yağı, flavonoidlər və s. maddələr vardır. Yarpaqlarında 6-10 mq% karotin, 50-90 mq% C vitamini tapılmışdır.
Bundan başqa, kökünün tərkibindən 0,7% efir yağı, üzvi turşulardan fumarin, çaxır, qlikol, berqapten, umbelliferon, palmitat, stiq-masterin, stiqmasterin steroidləri, fenolkarbon turşularından koyein, ferul, sinap, prokatexin, vanilin, koric maddələri; yerüstü hissələrindən 0,27-5% efir yağı, 1,24-1,28% kumarin, 0,86-0,9%-flavonoid maddələri, fumarin, alma, çaxır, benzol üzvi turşuları, 0,2-1,1% efir yağı, gövdəsindən 3-qlukozonid, kempferol, 3-qlükozid və 3-qlükozid kversetin, antosianlardan – feruloil və sinapoil efiri, 3-ksilozilqlukozid-korilqalaktozidlər, sinaidin; yarpaqlarından fumar alma, çaxır, benzol uzvi turşular, 0,5-0,9% efir yağı, kversetin, kempferol, 3-qlükuzonid və 3-arabinozid, kempferol, izozamnetin qlükozidi və s. flavonoid maddələri; meyvələrindən fumar, alma, çaxır, benzol üzvi turşusu, 2,4-3% efir yağı, umbelliferon, skopoletin, ksantotoksin, imperatorin, berqapten, marmerin kumarinləri,kversetin 3-qlukozid və 3-arabinozid, kversetin (fenikularin), izo-kversetrin 3-qlükozid, və 3-arabinozid kempferol flavonoidləri aşkar edilmişdir.
Cavan zoğlarından qida kimi istifadə edilir. Yarpaqlarından kulinariyada geniş istifadə olunur. Meyvəsi dərman kimi bir sıra ölkələrin farmakopiyasına daxil edilmişdir. Müalicə məqsədləri üçün razyananın ancaq meyvələrindən istifadə edilir. Meyvələri sentyabr ayında, yetişməyə az qalmış yığılıb qurudulur. Efir yağından hazırlanan cövhər və preparatları müalicə vasitəsi kimi geniş tətbiq edilir.
Elmi təbabətdə razyana meyvəsindən soyuqdəymə nəticəsində baş verən xəstəliklərdə, xüsusən tənəffüs yollarının iltihabında yumşaldıcı və bəlğəmgətirici öskürək dərmanı kimi, eləcə də xroniki mədə-bağırsaq xəstəliklərində həzm prosesini yaxşılaşdıran və köpmənin qarşısını alan vasitə kimi istifadə olunur. Bundan əlavə, razyana meyvəsini dəmləmə və bişirmə formasında da öd kisəsi iltihabında və böyrək xəstəliklərində qəbul edirlər.
Xalq təbabətində razyananı çay kimi dəmləyib uşaqlarda baş verən qarın ağrılarında ağrıkəsən və köpmənin qarşısını alan dərman kimi işlədirlər. Bu məqsədlə razyana meyvəsini qurudulmuş nanə yarpağı ilə bərabər hissədə dəmləyib xörək qaşığı ilə qəbul edirlər. Bundan başqa, meyvəsindən hazırlanan cövhərdən «lakric» preparatının tərkibinə qatqı kimi əlavə edilərək yelqovucu, ödqovucu, sinəyumşaldıcı, sakitləşdirici və öskürək əleyhinə vasitə kimi istifadə edirlər. Razyananın cavan budaq, yarpaq, gövdə, kök və meyvələrindən hazırlanan ədviyyənin – efir yağının tərkibi bioloji-aktiv maddələrlə zəngindir. Ondan xiyar, pomidor, kələm, şorba, ətirli çay, qənnadı, ətriyyat, kosmetika, əczaçılıq və sabunbişirmə sənayesində qatqı kimi istifadə olunur. Müxtəlif sərinləşdiricilərə və şirin şərbətlərə xoş ətir vermək üçün də əlavə edilir. Ətirli ədviyyə kimi konservləşdirmədə, çörək-bulka sənayesində işlədilir. Razyana toxum və köklərinin hissələrə bölünməsi ilə çoxaldılır. Hazırda əldə edilmiş bir neçə növünü əkib yeyinti, tibb və ədviyyat kimi istifadə edirlər.
XƏBƏR LENTİ
Rəsmi Bakıdan Pakistana TƏBRİK
Hazal Kayaya ad günü surprizi-FOTO
Tramp "Evdə tək 2" filmindəki iştirakını şərh edib
Məşhur professor cərimələndi
Emin sevgi mahnısına klip çəkdirdi - VİDEO/FOTO
Rəngarəng don modelləri
Yumurtanın daha bir faydası tapıldı
Dramatik sırğalar
Ezo Gəlin şorbası (foto resept)
Azərbaycan Superliqası: "Bacılar" üz-üzə
Gəlinlər üçün toy günü manikürü
Qara nöqtələrə qarşı maska
24 yaşlı gənc bütün polisləri ayağa qaldırdı-SƏBƏB
Meyvəli tuile
Soyuq havanın faydaları da var
Madonna 3 əsrlik MALİKANƏ ALDI – Bu evdə TƏMİR QADAДћANDIR
Həkimlərdən qorxulu xəbərdarlıq
Makedoniyalı İsgəndərin sərgüzəştləri
Ağ gəlinliyin vacibliyini unutduran gəlinliklər
Əsmər qadınlar necə makiyaj etməlidir?
Hansı əşyalar yataq otağında olmamalıdır?
Ancelina Coli uşaqları ilə “bit bazarı”nda - FOTO
Dünyanın ən təmiz dənizləri
Azərbaycanlı futbolçunun komandası Avropada rekord vurdu
Ermənilərin qərargah rəisi və tabor komandirinin müavini məhv edildi: Düşmən mövqelərini qoyub qaçır - RƏSMİ
Yanğından sonra Paris Notr-Damda ilk ayin
Bakteriyaları 60 saniyəyə məhv edən yeni diş məcunu
Mark Antoninin 7 milyonluq yaxtası yandı-SƏBƏB
Uşaqlar üçün Novruz oyunları
Hava haqqında - 03.09.2013
Meksikaya meteorid düşdü
Məşhur model hər kəsdən gizlətdiyi sirrini açdı - FOTO
Acundan Adriana Lima açıqlaması-FOTO
Türkiyədə “Mərmərə” dəmiryol tuneli istifadəyə verilib
Yahoo! Vizify-i alır
Rəsmi Bakıdan Ermənistanın Şuşada kilsənin vurulması yalanına SƏRT REAKSİYA
Rasputinin qorxunc 9 ÖNCƏGÖRMƏSİ
WhatsApp-dan gözlənilən yenilik
Koronaya yoluxmada ölüm riskini azaldan amil - Araşdırma
Azərbaycanda daha 140 nəfər koronavirusa yoluxdu
İzmirdə möcüzə: 58 saat sonra dağıntılar altından sağ çıxarıldı - VİDEO
Körpələrdə göz rəngi nə vaxt dəqiqləşir?
Şuşakənddə erməni qərargahı məhv edildi - VİDEO
Çimərlik geyimi trendləri
Üz ifadəsi yalanı aşkar edir
“Haber Global” Şuşada
Bakı küləyi yük maşınını aşırdı
Koronavirusun yayılmasının qarşısını alan ƏN EFFEKTLİ ÜSUL açıqlandı
Edis 1 milyon ödəməlidir-SƏBƏB
Hamiləlik zamanı qrip
- ŞƏRHLƏR