Bu gün də sizə yazıçı-publisist, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən reyhanın çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyik.
Ətirli reyhan – Reyhanın çiçəklərində 0,3-1,5%, yaşıl yarpaqlarında isə 0,04-0,50% efir yağı vardır. Ən çox efir yağı bitki tam çiçək açdığı zaman toplanır. Efir yağının əsas komponentləri evgenol, metilxavikol, lina-lool, kamfora və osimendən ibarətdir. Toxumlarının tərkibində 12-19% piyəbənzər yağ maddəsi tapılmışdır. Reyhan yarpaqlarında bir sıra üzvi maddələr, 16,5% azotlu maddə, 4,75% yağ, 12,5% sellüloz, 8,7 mq% karotin, 150 mq% rutin, 6% aşı maddəsi, vitaminlər, flavonidlər, üzvi turşular, qatran, boyaq maddələri,
qlükozidlər, turş xassəli sapaninlər, şəkərli maddələr də vardır. Reyhanda olan boya maddələri – xlorofil, flavonlar, karotin tibbi cəhətdən çox faydalıdır. Bu maddələr qanazlığına, mədə-bağırsaq və avitaminoz xəstəliklərinə müalicəvi təsir göstərir.
Reyhan qida ilə qəbul olunduqda mədənin həzm prosesinin fəaliyyətini artırır, orqanizmdə maddələr mübadiləsini yaxşılaşdırır, qanın tərkib hissələrini normal vəziyyətdə saxlayır, böyrək və sidik yollarının iltihabını aradan qaldırır. Bundan əlavə, reyhan qarın köpməsinə, qıcolmaya, mədə soyuqdəymələrinin xroniki proseslərinə, mədə və sidik kisəsi ağrılarına, yaraların və eləcə də boğaz ağrılarına da müalicəvi təsir göstərir. Bizdə əkilən reyhan növünün tərkibində olan kamfora maddəsindən tibbdə yorğunluq nəticəsində əmələ gələn əsəb sarsıntılarında, təngnəfəslikdə, qan dövranı pozğunluqlarında, ümumi zəiflikdə və eləcə də ürək-damar, qızdırma, soyuqdəymə, sancmalar və s. kimi xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur.
Adi reyhan – ətirli və ədviyyəli xüsusiyyətə malik bitkidir. Onun tamı azca acımtıl, qısamüddətli şirintəhərdir. Reyhanın bir çox növləri xoş iyinə görə mixəyi və muskat qozunu xatırladır.
Tərəvəz xörəklərində – noxud, mərci, lobya, pomidor, kərəviz və s. ətir, dad vermək və vitaminlərlə zənginləşdirmək üçün reyhandan qatqı kimi istifadə edilir. Reyhan yayda hazırlanan bir çox xörəklərin – şorba, dovğa və s. tamlı və ləzzətli yeyilməsi üçün əlavə qatqı kimi də istifadə olunur. Onun yarpağı kölgəli, daim meh vuran yerdə qurudulur, narın toz halına salınır. Ağzı qapalı xüsusi tünd rəngli şüşə qablara doldurulur. Əsasən qış aylarında göy-göyərti azalan dövrdə xörəklərə əlavə olunur. Reyhan isti və işıqsevən bitkidir. Toxum vasitəsilə çoxaldılır. Hər hektar sahədən 180-200 sentner yaşıl xammal və yaxud 20-30 sentner quru kütlə məhsulu əldə edilir ki, bundan da 50-54 kq efir yağı alınır. Yaşıl kütlə kölgədə və yaxud 32-35° temperaturda xüsusi quruducu dolablarda qurudulur və su buxarı vasitəsilə qoyub efir yağı alınır. Bir hektardan 3-4 sentner toxum əldə olunur. Ətriyyat və kosmetika sahəsində reyhan cinsinin yevgenol növündən alınan efir yağından geniş istifadə edilir.
Yevgenol reyhan – Yaşıl kütləsindən efir yağı alınır. Efir yağının tərkibində 7%-ə qədər yevgenol, metilxavikol, kamfora və osimen maddələri vardır. Efir yağından alınan yevgenoldan xoş ətirli maddə kimi ətriyyat və yeyinti sənayesində geniş istifadə edilir. Yevgenol dezinfeksiyaedici vasitə olaraq dişin dibindən gələn xoşagəlməz qoxuları yox etmək üçün də işlədilir.
Nanəyarpaq reyhan – Meyvəsi dürd çılpaq uclu, qara rəngli fındıqçadan ibarətdir. 100 ədədinin çəkisi 0,5-0,8 qramdır. Bundan alınan efir yağının tərkibində 60-70% kamfora birləşmələri tapılmışdır. Reyhan cinsinin subtropik və tropik ölkələrdə xalq təsərrüfatı
əhəmiyyətli daha iki növünə – çılpaq və kilimancar reyhanına rast gəlinir. Çılpaq reyhanın hər hektar sahəsindən tərkibində 30-35% kamfora maddəsi olan 50 kq efir yağı alınır.
Kilimancar reyhanı – Bu, çox məhsuldar bitkidir. Yaşıl kütləsinin tərkibində 0,68-3,3% efir yağı saxlayır ki, onun da əsas hissəsini, yəni 70%-ni asan alınan kamfora maddəsi təşkil edir.
Müqəddəs reyhan – Efir yağının əsas tərkib hissəsini yevgenol maddəsi təşkil edir. Bundan ədviyyat və müalicə vasitəsi kimi istifadə edilir.
Yaşıl reyhan – Bundan alınan efir yağının tərkibindən 68%-ə qədər timol maddəsi tapılmışdır ki, bundan da zökəm, qızdırma, titrəmə və s. xəstəliklərə qarşı istifadə olunur.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Ölkədaxili Qatar Biletləri ilə bağlı YENİLİK- Bu gündən...
HAVA necə olacaq?
Ermənistanda qaça-qaçdır
Yataqları ayırmayın
Nə üçün qadınlar qışqırır, kişilər isə susur?
Xudafərin körpüləri UNESCO-nun Dünya Mədəni İrs Siyahısına salına bilər - RƏSMİ
Tərəvəzli qəhvə ilə arıqlama
Arif Məlikovun əsəri ABŞ-dakı festivalda səsləndi
Çağatay Ulusoya 2 milyonluq təklif
17 dəfə dodaqlarını şişirdən qadın
Audi sirrini açdı
Prezident İlham Əliyev Almaniyada bir sıra görüşlər keçirib
Dünyanın ən cazibədar qadını seçildi - FOTO
Günün qoroskopu: Pozitiv olun!
Türkiyədə şəhər satılır
Surprizli zrazı (foto resept)
Ailəsini koronavirusa yoluxdurmamaq üçün 3 gün maşında yaşadı
Rusiyanın peyvəndi ilə bağlı üzücü xəbər: 6 ay sonra...
Dünyada ilk: 8 ton ağırlığında plov hazırlandı
"Çukur"a yeni aktyor gəlir?
Yeni ildə daha güclü münasibət qurmaq üçün...
Fransanın Vien şəhərinin meri erməni işğalı altında olan Azərbaycan ərazilərinə qanunsuz səfər edib
Təhsil Nazirliyi: "Məktəblərdə işləyən qeyri-müəllimlərin də əməkhaqlarında artım olacaq"
Hamiləlikdə diş ağrısı
Meksika pilovu
Badamlı sadə peçenye(foto resept)
Qəribə XƏSTƏLİK: Ərinə allergiyası olan qadın - FOTOLAR
Azərbaycana gələn dörd əcnəbi koronavirus şübhəsi ilə karantinə götürüldü
Göbələk zəhərlənməsinin simptomları
Ronaldo ağladı-SƏBƏB
Bred Pitt və Ancelina Coli uşaqları ilə bağlı razılığa gəldilər
"Azəriqaz”dan xəbərdarlıq
Prezidentdən işğaldan azad edilmiş ərazilərdə məskunlaşma ilə bağlı VACİB GÖSTƏRİŞ
AİB Azərbaycanda bəzi körpülərin yenidən qurulmasına 45 milyon dollar ayrılmasını bəyənib
Memarlıq festivalı
Azərbaycanda köhnə maşınlar sıradan çıxarılacaq
Xəbəriniz varmı: məhşər artıq başlanıb
Qadın.Net xanımlarının ən xoşbəxt anları (2)
Yeni nüvə savaşı başlayır
74 yaşlı misirli futbolçu rekorda imza atdı
Mərhum aktrisanın 10 yaşlı oğlu -FOTO
Flaşmob sevənlər üçün film
Övladını məktəbə göndərmək istəməyən valideynlərin nəzərinə
Günün ulduz falı
Tələbələrə təqaüdlərin ödənilməsi qaydasında dəyişiklik edilib
Temperatur enir - XƏBƏRDARLIQ
Qovun dolması (foto-resept)
Kaktuslar hər yerdə...
Onun ürəyini partlatmaq çox asandır: susmaq ən ağrılı fatihədir
Borclu abonentlərə XƏBƏRDARLIQ: Dekabrın 25-dən...
- ŞƏRHLƏR