“KommersantСЉ”dan Aleksey Tarxanov hesab edir ki, müasir uşaqlar üçün kitabı sevmək asan deyil. Lakin ümidini itirmir.
Uşaqları kitab oxumağa necə məcbur etmək olar? Bu sualı mən yüzlərlə dəfə eşitmişəm. Burada nə cavab vermək olar? Heç cür! Elə bir yol yoxdur ki, bugünkü uşaqları bizim kimi kitabla yaşamağa məcbur edəsən. Ona görə yox ki, onların nəyisə bizdən əskikdir. Sadəcə bizim onlar qarşısında mühüm üstünlüklərimiz var idi. Bizim böyük həcmdə boş vaxtımız (televizorda “Selskiy ças”a (“Kənd saatı”na) baxası deyildik ki) və böyüklər üçün nəzərdə tutulmuş müxtəlif ədəbiyyatla dop-dolu kitab rəflərimiz var idi.
Bir az böyüyəndən sonra məni “Ümumdünya ədəbiyyat kitabxanası” seriyası qıcıqlandırırdı – “Mahabharata”dan tutmuş “Gənc qvardiya”ya qədər iki yüz cild. Hamı onu axtarıb almağa çalışırdı. O, tapılmayan malların ən tapılmayanı idi, mənə isə elə gəlirdi ki, o, mənim zövqlərim nəzərə alınmadan mənim əvəzimə kiminsə tərəfindən yığılmış böyük bir yemək dəstidir. Mən axmaq idim, çünki ədəbi abidələrin bu sırası, yüksək keyfiyyətli kağızdan hazırlanmış superüzlüklərin bu poqon metrləri artıq yetəri qədər oxumuş böyüklər üçün nəzərdə tutulmamışdılar. Sonralar məlum oldu ki, bu, uşaqlar üçün hiylə ilə qoyulmuş tələlər imiş. Onların köməkliyi ilə heç kəs bilmirdi ki, uşaq rəfdən nəyi götürəcək və bütün qaydalara görə ona toxunmalı olmayan hansı əsər onun qəlbinə və şüuruna toxunacaq. Bu, bir növ, geniş bir tor kimi xalq kütlələrinə atılmış tövsiyə olunan ədəbiyyat siyahısı idi.
Təəssüflər olsun ki, böyük ev kitabxanaları dövrü kimi bu ənənəyə də son qoyulmuşdur. Heç bir inanılmaz təsadüf sizin uşağınızı rəfdən “Vaqantlar poeziyası”nı, və ya “İsland saqaları”nı və ya, adam deməyə də qorxur, Nekrasovun “Şeirlər”ini götürməyə məcbur edə bilməz.
Bu gün mən “Kitabxana”nın üstünlüyünü həm də onun indiki kitablardan çox sadə dərcində görürəm: titulun əllə çəkilmiş şrifti, forzas üzərində bir ornament, bir neçə illüstrasiya. Bir sözlə desək, əylənməli bir şey yox idi. Bu gün uşaqlar üçün kitabları mümkün qədər məzəli tərtib edirlər. Bütün bunlar nəticəsində aldığımız qəliz tərtibatlı və şəkilli cildləri çətinliklə kitab adlandırmaq olar. Bunlar əslində üçölçülü mətnli oyuncaqlardır, onların adət etdiyimiz kağız və kartondan hazırlanması, cildlənməsi isə sadəcə elektron oyuna çevrilməyə qədər növbəti bir mərhələdir. Kağız lüğətlər artıq yox olublar, kağız məlumat kitabçaları məhv olublar, istənilən qəzet və jurnal bu gün internetdədir, Harri Potter haqqında filmlərdəki “Gündəlik peyğəmbər” tək danışır və oxuyur. Onda biz niyə belə hesab etməliyik ki, guya uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuş kağız ədəbiyyatını bu cür tale gözləmir?
Bunlar əlbəttə ki, heç də sevindirici deyil. Mən sevimli kitablarımın üzlüklərini, kağız və kleyin iyini xatırlayıram. İndiki elektron kitabların iyi isə yoxdur, onların dövriyyəsi hisslərlə bağlı deyil. Kağız kitablarda təsadüfi tapıntıların və xoşbəxt kəşflərin faiz nisbəti qat-qat üstün idi. Sən onu vərəqləyərkən gözünə nə desəydin sataşa bilərdi – internetdə isə gözünün nəyə sataşacağını özün çox yaxşı bilirsən. Belə düşünmək də olmaz ki, guya kağız kitab heç olmazsa qiymətinin hesabına qalib gələcək. Doğrudur, riderlər hələ ki, daha bahadırlar, amma mobil telefonlar da nə vaxtlarsa hamı üçün əlçatan deyildi.
Elektron kitabların müasir təkamülünün zirvəsində duran iPad sadəcə yeni elektron cihaz deyil – o, mahiyyət etibarilə müasir uşaq əyləncələr aləminin modelidir. Burada oyun və hava proqnozundan tutmuş filmlərəcən hər şey və əlbəttə ki, istədiyiniz qədər kitab var. Çox yaraşıqlı tərtib olunub: budur, “Alisa möcüzələr aləmində”: yarıkitab, yarıoyun, yarımultfilm. Və bütün bunlardan sonra istəyirsiniz ki, uşaqlar öz-özlərinə şeirlər söyləsinlər? Sözdən şəklə keçmək imkanı, inanın ki, demək olar hər zaman şəkilin xeyrinə reallaşacaq.
Bəs nə etməli? Yenə də mübarizə aparmaq. Bizlər – “Dünya ədəbiyyatı kitabxanası”nın getdikcə azalan və yox olan müasirləriyik. Bizlər uşaqlarımızın da onu tanıması üçün bütün gücümüzlə çalışmalıyıq. Sadəcə cildlərin seçimi artıq bizdən asılıdır. Və o, çox məhduddur, çünki əgər sizin özünüz bu kitabı nəfəsiniz dayanacaq dərəcədə sevmirsinizsə uşaqlar heç bir zaman, onlara gizlincə oxumaq üçün qoyduğunuz kitabı sevməyəcəklər.
“Bu vacibdir, bunu oxu” sözləri heç bir uşağa təsir etməyəcək, əgər siz özünüz bu kitabı onlara ucadan oxumaq və ən azı dinləyicilər qədər də həzz almağa hazır deyilsiniz. Bir sözlə, heç də hər şey itirilməyib – uşaqlarınız sizi sevirlərsə sizin kitablarınızı da sevəcəklər. Oxumağın faydalılığını və hörmətin həqiqiliyini öyrənmək üçün əla imkandır.
Könül Təhmazova
XƏBƏR LENTİ
Sabah da yağış yağacaq
Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət-15
Uşaqlarda məktəb fobiyası
Rusiyada 43 km uzunluğunda tıxac yarandı
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Nikoil bank MilliÖN ödəniş sisteminə qoşuldu
Məşhur uşaq qidasında təhlükəli maddə aşkarlandı
Smartfonla təyyarə idarə olunur
Düşmən Naftalan - Tərtər rayonlarını atəşə tutur
Hamiləlik zamanı epilepsiya
2 yaşlı uşağı rentgen etdilər-ŞOK NƏTİCƏ
Qidanı necə həzm edirik?
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?-5 Sentyabr
Günün qoroskopu: Hisslərinizi cilovlayın!
Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət-31
Səhər saatlarından düşmən dörd rayonumuzu atəşə tutur - RƏSMİ
İlk pivə aviareysinin tarixi açıqlandı
Azərbaycanda 4 gün iş olmayacaq
Qırmızı kəmər incə belə dar gələr
Ramazanın 10-cu gününün duası
Hüceyrə çirklənməsi arıqlamağa mane olur
1 həftəyə 3 kiloqram arıqladan su
Alimlər Marsa casus göndərəcək
Adi çay xərçəng əleyhinə yeni terapiya üçün dayaq ola bilər
Adrianadan Metin Haraya daha bir zərbə
Bor uşaqlığı
Yazmağı öyrənirəm - 6
Bakıda sürücülərə və piyadalara "brilliant" veriləcək
ÜST-dən qrip peyvəndinin koronavirusa təsiri barədə AÇIQLAMA
Qızdırma salan dərmanlar uşaqlar üçün təhlükəlidir
Saxta əlilliyə görə verilən pullar geri alınacaq
Kornea nəqli – Keratoplastika
20 Yanvar faciəsinin iyirmi yeddinci ildönümüdür
Online nikah mümkün olacaq - UKRAYNADA
Stiv Cobsun xanımı hər kəsi TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ
Bu gün 36.613 şagird imtahan verəcək
Limonun cana faydası.
Son 15 ilin ən aşağı tempraturlau iyun ayı
Azərbaycanda 33 dərəcə isti olacaq
DİQQƏT – Bakıda dövriyyədə saxta pullar var
Günəbaxan salatı (foto resept)
Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin 130 illik yubileyi münasibətilə tədbir keçirilib
Tuba və Kıvançdan örnək davranış
Barış Arduç avtomobilini satdı-SƏBƏB
Azərbaycanda 4,3 bal gücündə zəlzələ oldu
“Kobra” Pərviz İstanbulda karantinə alınmayacaq - ÖZƏL
Kabayeva mandatdan imtina etdi
Quru saçlar üçün maska
Mətbəx mebelləri
70-ci illərdə saç və geyim tərzi
- ŞƏRHLƏR