Mart Soyqırımı və ya Mart Hadisələri — 1918-ci ilin 30 mart və 3 aprel tarixləri arasında Bakı şəhərində və Bakı quberniyasının müxtəlif bölgələrində, eləcə də Şamaxı, Quba, Xaçmaz, Lənkəran, Hacıqabul, Salyan, Zəngəzur, Qarabağ, Naxçıvan və digər ərazilərdə Bakı Soveti və daşnak erməni silahlı dəstələrinin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri qırğın.
Rəsmi mənbələrə əsasən soyqırımın nəticəsində 12 minə yaxın azərbaycanlı qətlə yetirilmiş, on minlərlə insan itkin düşmüşdür. Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin 26 mart 1998-ci il tarixli Sərəncamı ilə 31 mart Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü kimi qeyd olunur.
Üç gün davam edən qırğın zamanı erməni silahlıları bolşeviklərin köməyi ilə azərbaycanlıların yaşadıqları məhəllələrə qəflətən basqınlar etmiş, əhalini uşaqdan böyüyədək qətlə yetirmişdir. Həmin dəhşətli günlərin şahidi olmuş Kulner familiyalı bir alman, 1925-ci ildə Bakı hadisələri barədə bunları yazmışdır: “Ermənilər müsəlman (azərbaycanlı) məhəllələrinə soxularaq hər kəsi öldürür, qılıncla parçalayır, süngü ilə dəlmə-deşik edirdilər. Qırğından bir neçə gün sonra bir çuxurdan çıxarılan 87 azərbaycanlı cəsədinin qulaqları, burunları kəsilmiş, qarınları yırtılmış, cinsiyyət orqanları doğranmışdır. Ermənilər uşaqlara acımadıqları kimi, yaşlılara da rəhm etməmişdilər.” Gənc qadınların diri-diri divara mıxlanması, ermənilərin hücumundan sığınmağa çalışan iki min nəfərin yerləşdiyi şəhər xəstəxanasının yandırıldığı da bu dəhşətli faktlar sırasındadır.
İrəvan quberniyası, Şərur-Dərələyəz, Sürməli, Qars və digər ərazilərdə azərbaycanlıların qırğınının fəal iştirakçılarından biri olmuş erməni zabiti Ovanes Apresyanın xatirələri əsasında amerikalı aqronom Leonard Ramsden Hartvill “İnsanlar belə imişlər” adlı kitab yazmışdır. Ovanes Apresyan kitabın müəllifi ilə söhbəti zamanı ermənilərin, ingilislərin və rusların yardımı ilə öz məqsədlərinə çatdıqlarını qeyd edərək, təkcə Bakıda Mart qırğını zamanı iyirmi beş min azərbaycanlının qətlə yetirildiyini bildirmişdir.
Bu hadisələrin dəhşətini göz önünüzə gətirməyiniz üçün 1918-1920-ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Demokratik Respublikası hökumətinin, Fövqəladə İstintaq Komissiyasının materiallarından bəzi çıxarışları nəzərinizə təqdim edirik:
1918-ci ilin mart-aprel aylarında Şamaxıda 8 minə qədər dinc sakin qətlə yetirilimişdir. Şamaxı Cümə məscidi də daxil olmaqla əksər mədəniyyət abidələri yandırılmış və uçurulmuşdur.
Cavanşir qəzasının 28 kəndi, Cəbrayıl qəzasının 17 kəndi tamamilə yandırılmış, əhalisi məhv edilmişdir.
1918-ci il aprelin 29-da Gümrü yaxınlığında əsasən qadınlardan, uşaqlardan və yaşlılardan ibarət 3 min nəfərlik azərbaycanlı köçü pusquya salınaraq son nəfərinədək məhv edilmişdir.
Erməni silahlı dəstələri Zəngəzur qəzasında 115 azərbaycanlı kəndini məhv etmiş, 3257 kişi, 2276 qadın və 2196 uşağı öldürmüşdülər. Bütövlükdə bu qəza üzrə 10068 azərbaycanlı öldürülmüş və ya şikəst edilmiş, 50000 azərbaycanlı qaçqın düşmüşdür.
İrəvan quberniyasının 199 kəndində yaşayan 135 min azərbaycanlı məhv edilmiş, kəndlər isə yerlə yeksan edilmişdir. Erməni silahlı dəstələri daha sonra Qarabağa yürüş etmiş, 1918-1920-ci illər arasında Qarabağın dağlıq hissəsində 150 kənd dağıdılımış, əhalisi məhv edilmişdir.
XƏBƏR LENTİ
Meyvə-tərəvəzləri belə görmüşdünüzmü?
Dirijorumuzun rəhbərliyi altında Novosibirsk orkestri konsert verib
"iPone-7" üçün 23 gün küçədə yaşadı
55 saat ərzində 60 cərrah əməliyyat etdi - Yeni üz köçürüldü - FOTO
Artıq çəkidən xilas olaq
Fıstıqlı peçenye (foto resept)
Qurban bayramı pandemiya şəraitinə uyğun təşkil olunacaq - VİDEO
Məşhur futbolçu ebolaya yoluxub?
BQXK nümayəndələri Azərbaycanda həbsdə olan erməni kəşfiyyatçıya baş çəkiblər
XXI əsrdə bizi qul edən nədir?
Azərbaycanda daha bir nəfər koronavirusdan öldü: 148 yeni yoluxma
Peugeot 3008 cipə bənzəyəcək
Ruslar Azərbaycan narından məhrum oldular
Qaraciyərdən hazırlanmış ləziz qəlyanaltı (foto-resept)
Toshiba televizorlarının istehsalı dayandırılır
Bu saç modellərindən uzaq dayanın
Burrito (foto resept)
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Azərbaycana 4G şəbəkəsi gəldi!
Ukrayna 10 rus desantını geri qaytardı
Bu dərmanlar dövlət qeydiyyatına alınmayacaq
Azərbaycanda son 44 ilin anomal hadisəsi bu il təkrarlandı
Xoşbəxt olmaq istəyiriksə...
Hadisə sahib olduğu hər şeyi satır
Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin 130 illik yubileyinə həsr olunmuş sərgi keçiriləcək
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Uşaqlarınızı isti havalardan qoruyun!
Dağda ruhlarla danışdılar
Mila Yavoviç üçüncü dəfə ana oldu-FOTO
Müğənni Kris Kelmi vəfat edib
Evdə uşaqlarla oynaya biləcəyiniz 2 oyun
Qalın bilərziklər
Zəvvarların növbəti qrupu yola düşdü
Qanaxmanı 10 saniyədə dayandıran üsul
Ən çox kim yaşayır?
Yeni qayda: Dünya çempionatında oyunlar dayandırıla bilər
Qadınlara yaraşan kişi geyimləri
Fırtına 40 metrlik 2 minarəni aşırdı
Ləziz salat (foto resept)
Ürküdücü yerlər-2
3 il əvvəl boşanan məşhur cütlük yenidən evlənir-FOTO
Yığmamızın kapitanı karyerasını başa vurdu
Myasnikovdan koronavirus PROQNOZU: “2023-cü ildə...”
Putinin 62 yaşı olur
Gigi Hadid ana olacaq-FOTO
BMW-dən eksklüziv velosiped
Azərbaycanlı həkim: “Xəstə bir saat əvvəl su içib test versə, neqativ cavab ala bilər” - MÜSAHİBƏ
3D Yataq dəstləri(2)
Günün ulduz falı - 26.08.2013
Frutti Di Mare Pizza (foto-resept)
- ŞƏRHLƏR