Bu gün də sizə yazıçı-publisist, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən razyananın çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyik. Ümid edirik ki, faydalanacaqsınız.
Meyvəsinin tərkibində 3-6%-ə qədər efir yağı, onun da komponentlə əsasını, yəni 50-60%-ni anetol, 10%-ni metilxavikol və 20%-ni isə fenxon təşkil edir. Bundan əlavə, efir yağının tərkibində 10-20 % keton-fenxon, pinen, dipenten, cirə aldehidi tapılmışdır. Meyvələrinin tərkibi 12-23% piyli yağdan və 22% olein, linol, palmitin turşularının qliseridlərindən ibarətdir. Razyana meyvələrində şəkər, zülal
maddələri, üzvi turşulardan kəhraba, limon, qatran və s. maddələr də müəyyən edilmişdir. Razyananın yaşıl xammalının tərkibində 0,45-0,47% efir yağı, flavonoidlər və s. maddələr vardır. Yarpaqlarında 6-10 mq% karotin, 50-90 mq% C vitamini tapılmışdır.
Bundan başqa, kökünün tərkibindən 0,7% efir yağı, üzvi turşulardan fumarin, çaxır, qlikol, berqapten, umbelliferon, palmitat, stiq-masterin, stiqmasterin steroidləri, fenolkarbon turşularından koyein, ferul, sinap, prokatexin, vanilin, koric maddələri; yerüstü hissələrindən 0,27-5% efir yağı, 1,24-1,28% kumarin, 0,86-0,9%-flavonoid maddələri, fumarin, alma, çaxır, benzol üzvi turşuları, 0,2-1,1% efir yağı, gövdəsindən 3-qlukozonid, kempferol, 3-qlükozid və 3-qlükozid kversetin, antosianlardan – feruloil və sinapoil efiri, 3-ksilozilqlukozid-korilqalaktozidlər, sinaidin; yarpaqlarından fumar alma, çaxır, benzol uzvi turşular, 0,5-0,9% efir yağı, kversetin, kempferol, 3-qlükuzonid və 3-arabinozid, kempferol, izozamnetin qlükozidi və s. flavonoid maddələri; meyvələrindən fumar, alma, çaxır, benzol üzvi turşusu, 2,4-3% efir yağı, umbelliferon, skopoletin, ksantotoksin, imperatorin, berqapten, marmerin kumarinləri,kversetin 3-qlukozid və 3-arabinozid, kversetin (fenikularin), izo-kversetrin 3-qlükozid, və 3-arabinozid kempferol flavonoidləri aşkar edilmişdir.
Cavan zoğlarından qida kimi istifadə edilir. Yarpaqlarından kulinariyada geniş istifadə olunur. Meyvəsi dərman kimi bir sıra ölkələrin farmakopiyasına daxil edilmişdir. Müalicə məqsədləri üçün razyananın ancaq meyvələrindən istifadə edilir. Meyvələri sentyabr ayında, yetişməyə az qalmış yığılıb qurudulur. Efir yağından hazırlanan cövhər və preparatları müalicə vasitəsi kimi geniş tətbiq edilir.
Elmi təbabətdə razyana meyvəsindən soyuqdəymə nəticəsində baş verən xəstəliklərdə, xüsusən tənəffüs yollarının iltihabında yumşaldıcı və bəlğəmgətirici öskürək dərmanı kimi, eləcə də xroniki mədə-bağırsaq xəstəliklərində həzm prosesini yaxşılaşdıran və köpmənin qarşısını alan vasitə kimi istifadə olunur. Bundan əlavə, razyana meyvəsini dəmləmə və bişirmə formasında da öd kisəsi iltihabında və böyrək xəstəliklərində qəbul edirlər.
Xalq təbabətində razyananı çay kimi dəmləyib uşaqlarda baş verən qarın ağrılarında ağrıkəsən və köpmənin qarşısını alan dərman kimi işlədirlər. Bu məqsədlə razyana meyvəsini qurudulmuş nanə yarpağı ilə bərabər hissədə dəmləyib xörək qaşığı ilə qəbul edirlər. Bundan başqa, meyvəsindən hazırlanan cövhərdən «lakric» preparatının tərkibinə qatqı kimi əlavə edilərək yelqovucu, ödqovucu, sinəyumşaldıcı, sakitləşdirici və öskürək əleyhinə vasitə kimi istifadə edirlər. Razyananın cavan budaq, yarpaq, gövdə, kök və meyvələrindən hazırlanan ədviyyənin – efir yağının tərkibi bioloji-aktiv maddələrlə zəngindir. Ondan xiyar, pomidor, kələm, şorba, ətirli çay, qənnadı, ətriyyat, kosmetika, əczaçılıq və sabunbişirmə sənayesində qatqı kimi istifadə olunur. Müxtəlif sərinləşdiricilərə və şirin şərbətlərə xoş ətir vermək üçün də əlavə edilir. Ətirli ədviyyə kimi konservləşdirmədə, çörək-bulka sənayesində işlədilir. Razyana toxum və köklərinin hissələrə bölünməsi ilə çoxaldılır. Hazırda əldə edilmiş bir neçə növünü əkib yeyinti, tibb və ədviyyat kimi istifadə edirlər.
XƏBƏR LENTİ
Pəhriz zamanı necə qidalanmalıyıq?
Samira və qızının Su çərşənbəsi
Müəllimlərin və həkimlərin maaşı artacaq
Qadınlar evlənmə təklifi edə bilərmi?
Yemək və içmək qaydaları - 2
10 dəqiqəyə dərini yeniləyən maska
Çağatay və Gizem haqqında məhkəmə qərarı
Məşhur ifaçı bir gecədə 91min dollar xərclədi-FOTO
Bir kərə yüksələn bayraq, bir daha enməz...
Timsahların qanında güclü antimikrob vasitələr tapılıb
Polkovnik Elşad Əbilov: “Uğurlu əməliyyatlar davam edir”
Uşaqlarda köklüyün zərərləri
Qubada 20 Yanvar şəhidlərini andılar
Şəhərlə birgə oyanır Bakı bulvarı...
159 min mesaj yazdı HƏBS EDİLDİ-FOTO
Rusiya XİN-dən Dağlıq Qarabağ açıqlaması: "Gündəmdən çıxsın"
Əsəb və stress həyatımıza necə təsir edir?
Həyatla mübarizə
Xristofor Kolumbun heykəli dağıdıldı - FOTO
Neçə müəllim çöldə qalacaq?
Ermənistanda siyasi xaos: Prezident hökuməti istefaya çağırdı - VİDEO
Universitetlərə qəbul qaydaları dəyişir
Kağızlarla çiçək sənəti
Leyla Əliyevanın təşəbbüsü ilə fləşmob keçirilib
Məşhur aktyor yenidən evləndi-FOTO
Günəşdə dəhşətli partlayış gözlənilir
İlham Əliyev: “Ermənistanın məqsədi bizi, ola bilsin Avropa istehlakçılarını şantaj etmək idi”
"Qarabağ" azarkeşlərinə möhtəşəm sürpiz
Merilin Monronun yaylığı Paris teatrını xilas etdi - FOTO
Bayram yarmarkalarının ünvanları açıqlandı
Fransız rejissor islamı qəbul etdi
Adını ölülərin siyahısında gördü/Video
NASA Yerdən 23 dəfə ağır ekzoplanet kəşf etdi
Barak Obamanın mükafatlandırdığı azərbaycanlı qız
Dünyada 100 nəfər qalarsa, onlar kimlər olacaq?
Dünyanın ən bahalı bir funtu satıldı
Ərgin pendirin zərərləri AŞKARLANDI
Məşhurlar da bir-birinə bənzəyir
Əfsanəvi idmançı avtobusla yarışdı
Bakının bir hissəsi susuz qalacaq
Bu gün dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəyovun anım günüdür
Müəllimlərin tutulduğu xəstəliklər
Qadın.Netlilərlə bir az gülək-3
Göy qurşağı şorbası (foto resept)
Prezident və ailəsi "Şahdağ"da-FOTO
Mərakeşdə fəlakət: 30-dan çox ölü
Əhalinin gəlirləri artıb
Türkiyədən Azərbaycana böyük sıçrayış
Günün ulduz falı
“CNN Türk”ün xanım əməkdaşı Azərbaycanla bağlı xatirələrini paylaşdı –VİDEO
- ŞƏRHLƏR