Bu gün də sizə Azərbaycan yazıçı-publisisti, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən Zoğal bitkisinin çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyəm. Ümid edirəm ki, faydalanacaqsınız.
Zoğal bitkisindən (meyvəsindən) insanların qida kimi istifadə etməsinin başlanğıcı bilinməyən qədim tarixi vardır. Lakin yazılı mənbələrdə zoğal meyvəsindən istifadə olunmasının 5 min illik tarixi olduğu göstərilir. Ona Avropada (Fransa, İtaliya, Şərqi Avropa, Ukrayna, Moldova, Rusiya), Qafqaz, Mərkəzi Asiya, Çin, Yaponiya və Şimali Amerikada rast gəlmək mümkündür. Çox qəribədir ki, zoğal bitkisi mart ayının ortasında çiçək açmağa başlayır və tam meyvənin yetişməsinə kimi azı 5-6 ay keçir. Hələ bu qədər uzun müddətə yetişən və formalaşan ikinci meyvə ağacı tanımadığımı da qeyd etməliyəm. Bir çox hallarda kol, təsadüfü hallarda isə 5-7 metr hündürlüyündə olan ağacda yetişir. Tarixçilərin bildirdiyinə görə İsveçrədəki arxeoloji qazıntılar zamanı ilk zoğal sümüklərinə rast gəlinib. Lakin mən sizə bu xəbərimdə zoğalın tarix boyu hansı mərhələləri keçdiyindən bəhs etməyəcəm. Bu xəbərimdə sizə zoğalın kimyəvi və müalicəvi əhəmiyyətindən bəhs edəcəyəm.
Zoğalın kimyəvi tərkibi
Zoğalın qabıq hissəsindən 6,25-8,1% aşı maddəsi, üzvi turşular, budaqlarından 5,84% aşı triterpenoidlərdən ursol turşusu, yarpaqlarından sulu karbohidratlar, C vitamini, fenolkarbon turşularından qal, ellaq turşuları, 7-17,6% aşı maddəsi, kversetin, kempferol flavonoidləri, çiçəyinin tərkibindən fenolkar-bon turşuları və onların törəmələrindən qall və ellaq turşuları, rutin, izokversetin, kversitin (3- β karotin, α -karotin), kversetin, meyvəsindən sulu karbohidratlar, saxaroza, 0,63-1,44 pektin, alma, çaxır, qlioksal üzvü turşuları, karotinoid maddələri, C vitamini, 0,13-0,89% aşı maddələri, leykoanosianlar, delfinidin, sianidin, peonidin, malvidin, 3-ramunorilqallaktozid, 3-qalaktozid sianidin, 3-qalaktozid delfi-nidin, 3-qalaktozid və 3-robinobiozid pelazqonidin (3-raninorilqalak-tozid pelazqonidin), şirəsindən alma turşusu, C vitamini, aşı maddələrindən – katexin, epiqallokatexin, epikatexin, sianidin, plazqonidin, toxumlarından 8,9% aşı maddəsi, 5,6% piyli yağ və s. maddələr aşkar edilmişdir.
Tibbi əhəmiyyəti
Qabıqlarından hazırlanan ekstraktın arpa unu ilə qarışdırıb pasterizəyə bənzər maddə hazırlayıb səpki və çibanların üzərinə yaxıb müalicə edirlər. Qabıq və yarpağından hazırlanan dəmləmə və cövhərlərdən böyrək, qaraciyər və diabetdə istifadə edilir. Şirəsindən damcı kimi göz xəstəliklərində istifadə edilir. Yarpaqlarından surrokat çayı hazırlanır. Meyvəsindən sinka, qan azlığında, soyuqdəymələrdə, qızdırmada, mədə-bağırsaq xəstəliklərində, şirəsindən, lavaşanasından hazırlanan spirtsiz içkilərdən malyariyada, iştahın artırılmasında, şirəsini nişasta ilə qarışdırılıb şəkərli diabetdə, eləcə də iştahartırıcı vasitə kimi istifadə edilir. Meyvəsinin ət hissəsindən hazırlanan preparatlarından zülalın asan həzm olunmasında, ishalın qarşısının alınmasında və s. xəstəliklərin müalicəsində geniş istifadə olunur.
Zoğal meyvəsindən insanlar qida kimi təzə, qurudulmuş və bişirilmiş halda istifadə edir. Bundan başqa zoğaldan hazırlanan şirə mədə-bağırsaq pozğunluqlarının aradan qaldırılmasında da istifadə olunur. Meyvəsindən hazırlanan şirəyə bal və yumurta sarısı qataraq qarın yatalağının müalicəsində istifadə edirlər. Zoğalın meyvəsindən maddələr mübadiləsinin nizama salınmasında, qan azlığında və mədə xəstəliyində də istifadə olunur. Zoğalın yarpaq və cavan budaqlarından spirtli cövhər - ödqovucu və sidikqovucu kimi istifadə edilir. Onun cəyirdəyindən, şirəsindən və meyvəsindən hazırlanan spirtli tinktura qızdırma xəstəliyini sağaldır, qabığından hazırlanan spirtli məhlul isə orqanizmin fəaliyyətini gücləndirir. Zoğalın çəyirdəyini qurudub üyüdəndən sonra yaranın üstünə səpdikdə yara tezliklə sağalır. Zoğalın meyvəsinin çəyirdəyindən qəhvə hazırlamaq da mümkündür.
XƏBƏR LENTİ
"Instagram"da 3 yeni funksiya
Türkiyədə zəlzələ: yaralananlar var
Hacıqabulda güclü yanğın olub, 180 Eldar şamı yanaraq məhv olub
Dilqəmin məktubu çatdı
NASA kosmosa sualtı qayıq göndərmək istəyir
Qeyri-adi görünüşlü kitabxana
Günün ulduz falı
Nazirlik cəbhədəki vəziyyətə görə tədrisin təşkili ilə bağlı əhaliyə müraciət etdi
Qripin müalicə prosesini sürətləndirən 5 təklif
Virtual Mercedes real olacaq
Sızanaqları aradan qaldıran süd maskası
Dünyanı necə çirkləndirdiyinizi görün
Zahanın Qətərdə stadionu
Günün ulduz falı
90-cı illərin saç və makiyaj trendləri geri gəlir
Məşhur gözəl bir gecədə 50 il qocaldı
Qeyri-adi broşlar
Satılan mənzillərin 30 faizinin sənədi yoxdur
Bakının bu hissəsində qaz olmayacaq
Hamilə xanımların diqqətinə...
Şvarsnegger 61 yaşlı Sara ilə qayıtdı-FOTO
Dəbli gəlinliklər
Meryem Üzerli YENİ İMCİDƏ-FOTO
Müəllimlər hansı hallarda cəzalandırıla bilərlər
Eser Yenenler 15 kq arıqladı
Həyatımı Ona borcluyam...
Səhiyyə Nazirliyindən spirtlə bağlı ÇAĞIRIŞ
Miniatür kitab muzeyi Ginnesin rekordlar Kitabına düşüb
Rasim Balayev karantinə alındı
Facebook parolunu unudanlara XOŞ XƏBƏR
Burak Özçivit bu dəfə Buxarestə gedir
Maraglı fincanlar
SMS icazənin ləğvindən sonra Bakı - VİDEOREPORTAJ
Evdə oturmaqdan sıxılan uşaqlarla necə vaxt keçirməli?
Qvinet Peltrou toy FOTOsunu paylaşdı
Qonşusu ilə dalaşan Ed Şiran pandemiya dövründə yeni evlər aldı
Bakıda partlayıcı qurğu aşkarlanıb
“Cumali” aşiq olub - FOTO
Dostu necə tapmalı?
"Qələbəni anama həsr edirəm"
Rabitə Nazirliyinin təklifi internet-provayderlərin gözləntilərini doğrultmadı
Bu yeni sözləri dilimizdə işlədə biləcəyik - SİYAHI
Salep necə hazırlanır?
Uşaqlar yalnız "yaxşılıqdan" anlayır
Avropanın ən hündür atraksionu bu şəhərdə qurulacaq – FOTO
Alimlər duman vasitəsilə elastik displey yaradıblar
Ağız qoxusunu yaradan səbəblər və həlli yolları
Pulsuz təhsil alanların sayının artırılması təklif olunur
HAVA necə olacaq?
Ana qatili olmayaq
- ŞƏRHLƏR