Mart Soyqırımı və ya Mart Hadisələri — 1918-ci ilin 30 mart və 3 aprel tarixləri arasında Bakı şəhərində və Bakı quberniyasının müxtəlif bölgələrində, eləcə də Şamaxı, Quba, Xaçmaz, Lənkəran, Hacıqabul, Salyan, Zəngəzur, Qarabağ, Naxçıvan və digər ərazilərdə Bakı Soveti və daşnak erməni silahlı dəstələrinin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri qırğın.
Rəsmi mənbələrə əsasən soyqırımın nəticəsində 12 minə yaxın azərbaycanlı qətlə yetirilmiş, on minlərlə insan itkin düşmüşdür. Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin 26 mart 1998-ci il tarixli Sərəncamı ilə 31 mart Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü kimi qeyd olunur.
Üç gün davam edən qırğın zamanı erməni silahlıları bolşeviklərin köməyi ilə azərbaycanlıların yaşadıqları məhəllələrə qəflətən basqınlar etmiş, əhalini uşaqdan böyüyədək qətlə yetirmişdir. Həmin dəhşətli günlərin şahidi olmuş Kulner familiyalı bir alman, 1925-ci ildə Bakı hadisələri barədə bunları yazmışdır: “Ermənilər müsəlman (azərbaycanlı) məhəllələrinə soxularaq hər kəsi öldürür, qılıncla parçalayır, süngü ilə dəlmə-deşik edirdilər. Qırğından bir neçə gün sonra bir çuxurdan çıxarılan 87 azərbaycanlı cəsədinin qulaqları, burunları kəsilmiş, qarınları yırtılmış, cinsiyyət orqanları doğranmışdır. Ermənilər uşaqlara acımadıqları kimi, yaşlılara da rəhm etməmişdilər.” Gənc qadınların diri-diri divara mıxlanması, ermənilərin hücumundan sığınmağa çalışan iki min nəfərin yerləşdiyi şəhər xəstəxanasının yandırıldığı da bu dəhşətli faktlar sırasındadır.
İrəvan quberniyası, Şərur-Dərələyəz, Sürməli, Qars və digər ərazilərdə azərbaycanlıların qırğınının fəal iştirakçılarından biri olmuş erməni zabiti Ovanes Apresyanın xatirələri əsasında amerikalı aqronom Leonard Ramsden Hartvill “İnsanlar belə imişlər” adlı kitab yazmışdır. Ovanes Apresyan kitabın müəllifi ilə söhbəti zamanı ermənilərin, ingilislərin və rusların yardımı ilə öz məqsədlərinə çatdıqlarını qeyd edərək, təkcə Bakıda Mart qırğını zamanı iyirmi beş min azərbaycanlının qətlə yetirildiyini bildirmişdir.
Bu hadisələrin dəhşətini göz önünüzə gətirməyiniz üçün 1918-1920-ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Demokratik Respublikası hökumətinin, Fövqəladə İstintaq Komissiyasının materiallarından bəzi çıxarışları nəzərinizə təqdim edirik:
1918-ci ilin mart-aprel aylarında Şamaxıda 8 minə qədər dinc sakin qətlə yetirilimişdir. Şamaxı Cümə məscidi də daxil olmaqla əksər mədəniyyət abidələri yandırılmış və uçurulmuşdur.
Cavanşir qəzasının 28 kəndi, Cəbrayıl qəzasının 17 kəndi tamamilə yandırılmış, əhalisi məhv edilmişdir.
1918-ci il aprelin 29-da Gümrü yaxınlığında əsasən qadınlardan, uşaqlardan və yaşlılardan ibarət 3 min nəfərlik azərbaycanlı köçü pusquya salınaraq son nəfərinədək məhv edilmişdir.
Erməni silahlı dəstələri Zəngəzur qəzasında 115 azərbaycanlı kəndini məhv etmiş, 3257 kişi, 2276 qadın və 2196 uşağı öldürmüşdülər. Bütövlükdə bu qəza üzrə 10068 azərbaycanlı öldürülmüş və ya şikəst edilmiş, 50000 azərbaycanlı qaçqın düşmüşdür.
İrəvan quberniyasının 199 kəndində yaşayan 135 min azərbaycanlı məhv edilmiş, kəndlər isə yerlə yeksan edilmişdir. Erməni silahlı dəstələri daha sonra Qarabağa yürüş etmiş, 1918-1920-ci illər arasında Qarabağın dağlıq hissəsində 150 kənd dağıdılımış, əhalisi məhv edilmişdir.
XƏBƏR LENTİ
İşsizlik sığortası haqqında qanun layihəsi hazırdır
Güləşçilərimizdən növbəti uğur
Türk alimlərindən maraqlı ixtira - FOTO
Evliliyə hazırsınızmı? (Test)
Yağış yağacaq
2011 yay çantaları
Vilayət Eyvazovdan Polis İdarəsində DƏYİŞİKLİK
Bu rayonlar arasında sərnişindaşıma bərpa edilə bilər - RƏSMİ
Bağırsaqlarınızda problem olduğunu göstərən 5 hal
Bu dünyanı uşaqlar xilas edəcək!
Biləkdəki xətlər NƏYƏ İŞARƏDİR? - İnanmayacağınız GİZLİ MƏNALARI
Türkiyə Müdafiə Nazirliyi: “Qarabağda minalardan təmizlənmə işləri davam edir”
Niyə Azərbaycan həkimləri haqqında belə rəy formalaşıb?
Xilas olmaq üçün ayının dilini kəsdi məhkəməlik oldu-FOTO
Saçların elektriklənməsinin səbəbi və həlli yolu
Səyahət edərkən formada qalmağın yolları
Azərbaycanda səhiyyəsində ilk: onkoloji xəstəliklərə tutulma ehtimallarını öyrənmək mümkün olacaq
Mobil proqram qadının həyatını xilas edib
Dişləriniz ağrımasın
Toxumaq dərsi-8
"Zülmət meşə" peçenyesi(foto resept)
Gələn ay 6 gün İŞ OLMAYACAQ
"Xəzər status qazanmağa yaxındır?"
Şokoladlı badam (foto resept)
Azərbaycanda xüsusi karantin rejimi yenidən uzadıldı - RƏSMİ
Mançesterdə "Azərbaycan gecəsi" keçirilib
Barak Obama: "Azərbaycanın əldə etdiyi uğurlu iqtisadi və sosial tərəqqini alqışlayıram"
Dünyadakı romantik şəhərlər
Bu şəxslərə ŞAD XƏBƏR: Pulun üstünə pul gələcək - VİDEO
Sürücülərin diqqətinə
Yuxu əsnasında dəridəki dəyişikliklər
Yenidən evlənmək sədaqətsizlikdirmi?
Bakıda anşlaq olacaq: 25 min bilet satılıb
Laçında şəhid olan Milli Qəhrəmanın həyat yoldaşı: “Onun öldüyü torpağı öpəcəyəm” - VİDEO
Ölkənin ən gözəl tələbəsi seçildi - FOTO
Sevgilisinə evlilik təklif edən qız rüsvay oldu – Video
Heyva mürəbbəsi (foto-resept)
Payız depressiyasından xilas olmağın yolları
Varlı olmağın qorxulu tərəfləri
Ziyafət donları
Ajda Pekkan 46 illik FOTO paylaşdı
Sabahın HAVAsı
Nizami Gəncəvidən ibrətamiz kəlamlar (II hissə)
Google, Microsoft və Facebook niyə birləşdi?
Azərbaycanda yeni televiziya yaradıldı
Gürzə (foto-resept)
İşğaldan azad edilən Kəlbəcərin daha bir kəndindən görüntülər - VİDEO
Qar yağacaq
"Güzgünün şəffaf olmasını arzulamışıq"
Şəhid əsgərimizi izdiham yola saldı
- ŞƏRHLƏR